Tuyến metro số 1 dài gần 20 km, đi qua các quận 1, 2, 9, Bình Thạnh, Thủ Đức (TP HCM) và huyện Dĩ An (Bình Dương). Trong đó, khoảng 2,6 km đi ngầm (3 nhà ga) và hơn 17 km trên cao (11 nhà ga).

Đoạn đi ngầm bắt đầu từ Ga số 1 (khu vực vòng xoay Quách Thị Trang trước chợ Bến Thành) dưới đường Lê Lợi gồm 2 tuyến đường hầm đơn chạy song song. Từ ngã tư Lê Lợi - Pasteur chuyển sang chạy trùng tim (hầm trên, hầm dưới) đi qua bên hông Nhà hát thành phố rồi qua trụ sở công ty Điện lực Sài Gòn, theo đường Nguyễn Siêu, qua Fafilm đến khu vực nhà máy Ba Son. Từ sau ga số 3 (ga Ba Son), tuyến chuyển sang đi trên cao.

Còn đoạn đi trên cao bắt đầu từ phía bắc khu vực Ba Son, băng qua khu vực Văn Thánh, Tân Cảng rồi chạy dọc xa lộ Hà Nội đến Suối Tiên. Dự án có tổng mức đầu tư ban đầu là 1,09 tỷ USD bằng vốn vay ODA và vốn ngân sách. Song, do một số hạng mục của dự án được điều chỉnh, cộng với biến động về tỷ giá ngoại tệ nên tổng mức đầu tư của dự án đã tăng lên 2,07 tỷ USD.

Đây là một trong 6 tuyến đường sắt đô thị tại thành phố đã được Thủ tướng chấp thuận chủ trương đầu tư và UBND TP HCM phê duyệt từ năm 2007. Dự án khởi công từ tháng 2/2008 với hạng mục xây dựng tường rào bảo vệ và san lấp mặt bằng depot Long Bình (quận 9). Riêng hạng mục chính theo kế hoạch được khởi công xây dựng năm 2009, hoàn thành năm 2013 và hoạt động từ đầu năm 2014. Tuy nhiên, do quá trình chuẩn bị gặp nhiều vướng mắc về thủ tục và giải phóng mặt bằng nên hiện mới được khởi công xây dựng.

Trước đó, Ban quản lý Đường sắt đô thị thành phố và liên doanh nhà thầu Cienco 6 - Sumitomo ký hợp đồng thực hiện gói thầu số 2 (xây dựng đoạn trên cao và depot Long Bình) với giá trị hợp đồng khoảng 11.755 tỷ đồng (45 tỷ Yên Nhật). Hai gói thầu còn lại là xây dựng đoạn đi ngầm (từ Bến Thành đến khu vực Ba Son đang trong giai đoạn chuẩn bị đấu thầu) và gói thầu thiết bị cơ điện, bảo dưỡng

Theo Ban quản lý Đường sắt đô thị, tuyến metro số 1 dự kiến hoàn thành năm 2017 và vận hành năm 2018, sẽ đóng vai trò chủ lực trong việc giải quyết vấn nạn ùn tắc giao thông của TP HCM. Việc triển khai xây dựng trước đoạn trên cao của tuyến metro này sẽ tác động mạnh đến sự phát triển đô thị dọc tuyến trên địa bàn các quận 2, 9, Thủ Đức và huyện Dĩ An.

Theo thiết kế, lưu lượng khách chuyên chở của metro số 1 khoảng 162.000 lượt người mỗi ngày (giai đoạn 2014 - 2020, sau đó nâng lên khoảng 635.000 lượt (năm 2030) và 800.000 lượt (năm 2040). Thời gian đi từ đầu đến cuối tuyến khoảng 29 phút, tương đương vận tốc 39 km một giờ. Dự kiến, tàu sẽ hoạt động khoảng 20 giờ một ngày với thời gian giãn cách giữa các chuyến là 5 - 6 phút.