Trải qua gần một năm xây dựng, cùng với sự nỗ lực của Ngân hàng Phát triển Châu Á (ADB), Ngân hàng Thế giới (WB) trong việc hài hòa hóa quy định về đấu thầu của Việt Nam và hướng dẫn đấu thầu của nhà tài trợ, ngày 16/6/2015, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã ban hành Thông tư số 05/2015/TT-BKHĐT quy định chi tiết lập hồ sơ mời thầu mua sắm hàng hoá (Thông tư số 05) thay thế cho Thông tư số 05/2010/TT-BKH ngày 10/2/2010 trước đây.

Thông tư số 05 được ban hành sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho các chủ đầu tư, bên mời thầu trong việc lập, thẩm định, phê duyệt và tổ chức lựa chọn nhà thầu cung cấp hàng hoá; tạo sự thống nhất, đồng bộ và nâng cao hiệu lực thực thi quy định của pháp luật về đấu thầu, tăng cường hơn nữa tính cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế trong đấu thầu. Với những quy định mới phù hợp với điều kiện thực tế của Việt Nam và các thông lệ tốt của quốc tế, Thông tư số 05 sẽ góp phần quan trọng trong việc lựa chọn được đúng nhà thầu có năng lực, kinh nghiệm để thực hiện gói thầu và có hàng hoá đáp ứng tốt yêu cầu kỹ thuật với giá cạnh tranh nhất.

Thông tư số 05 gồm 7 Điều, kèm theo 02 Mẫu hồ sơ mời thầu mua sắm hàng hoá. Theo quy định tại Điều 1 – Phạm vi điều chỉnh thì Mẫu hồ sơ mời thầu mua sắm hàng hoá số 01 (Mẫu số 01) áp dụng cho gói thầu đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế trong nước với phương thức lựa chọn nhà thầu một giai đoạn một túi hồ sơ; Mẫu hồ sơ mời thầu mua sắm hàng hoá số 02 (Mẫu số 02) áp dụng cho gói thầu đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế trong nước với phương thức lựa chọn nhà thầu một giai đoạn hai túi hồ sơ. Đối với các gói thầu quy mô nhỏ, căn cứ tính chất của gói thầu, trường hợp chủ đầu tư xét thấy cần áp dụng phương thức lựa chọn nhà thầu một giai đoạn hai túi hồ sơ thì phải trình người có thẩm quyền phê duyệt trong kế hoạch lựa chọn nhà thầu và sử dụng Mẫu số 02 ban hành kèm theo Thông tư này để lập hồ sơ mời thầu.

Đối với gói thầu mua sắm hàng hoá được tổ chức đấu thầu rộng rãi trong nước (NCB) thuộc các dự án sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) của ADB, WB thì áp dụng mẫu hồ sơ mời thầu NCB do ADB và WB ban hành bằng tiếng Việt. Đây là quy định mang tính đột phá được xây dựng trên cơ sở ý kiến thống nhất của ADB và WB. Trước đây, việc đấu thầu NCB đối với các gói thầu sử dụng vốn vay của ADB, WB phải thực hiện theo hướng dẫn đấu thầu của từng nhà tài trợ thì nay với quy định này ADB, WB sẽ ban hành Mẫu hồ sơ mời thầu bằng tiếng Việt để áp dụng thống nhất cho tất cả các dự án sử dụng vốn vay của ADB, WB.

Liên quan đến quy định về thuế, phí, lệ phí, Điều 4 Thông tư số 05 quy định khi tham dự thầu, nhà thầu phải chịu trách nhiệm tìm hiểu, tính toán và chào đầy đủ các loại thuế, phí, lệ phí (nếu có) trong giá dự thầu theo thuế suất, mức phí, lệ phí theo quy định tại thời điểm 28 ngày trước ngày có thời điểm đóng thầu. Trường hợp hồ sơ dự thầu không đề cập về thuế, phí, lệ phí thì giá dự thầu của nhà thầu được coi là đã bao gồm đầy đủ các loại thuế, phí, lệ phí; trong trường hợp này, nếu nhà thầu trúng thầu, được trao hợp đồng thì phải chịu mọi trách nhiệm và thực hiện đầy đủ nghĩa vụ về thuế, phí, lệ phí (nếu có) đối với Nhà nước. Trường hợp trong hồ sơ dự thầu, nhà thầu tuyên bố giá dự thầu không bao gồm thuế, phí, lệ phí (nếu có) thì hồ sơ dự thầu của nhà thầu sẽ bị loại. 

Một quy định quan trọng đã được đưa vào Thông tư đó là đối với đấu thầu trong nước, khi đánh giá về giá phải xem xét cả chi phí về thuế, phí, lệ phí; còn đối với đấu thầu quốc tế, khi đánh giá về giá, việc so sánh, xếp hạng nhà thầu không bao gồm chi phí về thuế, phí, lệ phí. Trường hợp nhà thầu được xếp hạng thứ nhất thì chi phí về thuế, phí, lệ phí (nếu có) sẽ được xác định cụ thể trong bước thương thảo hợp đồng. Giá đề nghị trúng thầu, giá hợp đồng phải bao gồm thuế, phí, lệ phí (nếu có).

Ngoài ra, vấn đề về áp dụng loại hợp đồng đã được quy định rõ ràng, cụ thể. Đối với gói thầu mua sắm hàng hóa, loại hợp đồng áp dụng cơ bản là hợp đồng trọn gói. Trường hợp hàng hóa có tính đặc thù, phức tạp, quy mô lớn và thời gian thực hiện hợp đồng trên 18 tháng thì có thể áp dụng loại hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh. Khi áp dụng loại hợp đồng theo đơn giá điều chỉnh, hồ sơ mời thầu phải quy định rõ công thức điều chỉnh giá; trong quá trình thực hiện hợp đồng, trường hợp có thay đổi về đơn giá và cần phải điều chỉnh giá hợp đồng thì nhà thầu phải chứng minh được các yếu tố dẫn đến sự thay đổi về đơn giá đó.

Thông tư 05 có một quy định mới khác biệt so với Thông tư cũ, đó là bổ sung quy định về việc nộp và làm rõ Giấy phép bán hàng của nhà sản xuất để tránh những vấn đề tiêu cực trong thời gian qua. Cụ thể là đối với hàng hóa đặc thù, phức tạp cần gắn với trách nhiệm của nhà sản xuất trong việc cung cấp các dịch vụ sau bán hàng như bảo hành, bảo trì, sửa chữa, cung cấp phụ tùng, vật tư thay thế và các dịch vụ liên quan khác thì trong hồ sơ mời thầu có thể yêu cầu nhà thầu tham dự thầu phải cung cấp giấy phép bán hàng của nhà sản xuất hoặc Giấy chứng nhận quan hệ đối tác hoặc tài liệu khác có giá trị tương đương. Trường hợp trong hồ sơ dự thầu, nhà thầu không đóng kèm các tài liệu này thì nhà thầu phải chịu trách nhiệm làm rõ, bổ sung trong quá trình đánh giá hồ sơ dự thầu, thậm chí là sau thời điểm đóng thầu. Bên mời thầu phải có trách nhiệm tiếp nhận tài liệu bổ sung do nhà thầu gửi đến để đánh giá. Nhà thầu sẽ được trao hợp đồng sau khi đã đệ trình cho chủ đầu tư Giấy phép bán hàng của nhà sản xuất hoặc Giấy chứng nhận quan hệ đối tác hoặc tài liệu khác có giá trị tương đương.

Trường hợp trong nội dung Giấy phép bán hàng của nhà sản xuất chưa đáp ứng đầy đủ các điều kiện theo yêu cầu của hồ sơ mời thầu thì bên mời thầu phải yêu cầu nhà thầu làm rõ về các nội dung này để có đầy đủ thông tin phục vụ việc đánh giá hồ sơ dự thầu mà không được loại ngay hồ sơ dự thầu của nhà thầu. 

Đặc biệt, để đảm bảo quyền lợi cho nhà thầu có cơ hội tham dự thầu, nếu các nhà sản xuất, các đại lý, nhà phân phối cố tình không cung cấp cho nhà thầu Giấy phép bán hàng hoặc Giấy chứng nhận quan hệ đối tác mà không có lý do chính đáng, không tuân thủ các quy định của pháp luật về thương mại và cạnh tranh, dẫn đến tạo lợi thế hoặc tạo sự độc quyền cho nhà thầu khác thì nhà thầu có thể phản ánh đến Bộ Kế hoạch và Đầu tư và Bộ Công Thương để kịp thời xử lý. (theo báo Đấu Thầu)